1. Nhanganyaya kune Behavioral Finance
Nzvimbo inonakidza ye Maitiro eMari inosanganisa zvinhu zve psychology uye zvehupfumi kuti unzwisise maitiro ekuita sarudzo mumisika yemari. Indima inonyura mukati mepakati pehunhu hwevanhu, quirks, uye kusanzwisisika kwayo, izvo zvechinyakare dzidziso dzezvemari dzinowanzo furatira. Mari yechinyakare, semuenzaniso, inofunga kuti vese vanoisa mari vane njere uye vanoita sarudzo zvichienderana nekuwedzera hupfumi hwavo. Zvisinei, idi rinonyatsozivikanwa kuti vanhu havasi zvisikwa zvine musoro nguva dzose, ndoda kana zvasvika pakuita zvisarudzo zvemari.
Maitiro eMari inotsvaga kuvhara mukaha uyu nekuongorora kuti zvinhu zvakasiyana-siyana zvepfungwa nerusaruro zvingapesvedzera sei zvakanyanya sarudzo dzedu dzemari, kazhinji zvichitungamira kune zvishoma pane zvakanakisa mhedzisiro. Inyaya inotarisa mutsika yevanhu yekunyanya kupesana nenhau, dzakanaka kana dzakaipa, zvinotungamira kune kukwira kwemitengo kusingaenderane nekukosha kwemukati mekudyara. Inotarisawo kuti vanhu vanowanzonyanya kuzvivimba sei mumano avo, zvichiita kuti vadaro trade zvakanyanyisa uye zvinounza mari dzekutengesa dzakakwirira.
Kurasikirwa Kuvenga, nheyo inokosha iri muBehavioral Finance, inoratidza kuti vanhu vanonzwa marwadzo okurasikirwa nemari kupfuura kunakidzwa kwavanoita. Iyi nheyo inowanzotungamira mukuita sarudzo dzisina musoro, sekubatirira kurasikirwa nekudyara kwenguva yakareba kupfuura zvakafanira netariro yekutendeuka kana kutengesa kuhwina mainvestimenti munguva pfupi kuti uvhare mune zvinowana.
Chivimbiso Kusarura ndihwo humwe hunhu hwakapararira apo vanhu vanowanzofarira ruzivo rwunosimbisa zvavanotenda uye vachifuratira ruzivo rwunosangana navo. Mumamiriro ezvinhu ekudyara, kusarura uku kunogona kutungamirira mukunyanya kukoshesa nhau dzakanaka pamusoro pekudyara uye kusakoshesa nhau dzisina kunaka, zvichiita kuti pave ne-sub-optimal investment zvisarudzo.
Maitiro eMari inoongorora zvakare Herding Effect, uko vanhu vanopesvedzerwa nezviito zvevezera ravo, zvichivatungamirira kutevera mhomho, kunyange kana zvichireva kuita zvisarudzo zvisina mufungo zvemari. Mhedzisiro iyi inowanzo pisa mabhuru ekufungidzira uye kuparara kwemusika.
Nekunzwisisa izvi uye mamwe maitiro akarerekera, vanhu vanogona kuzviziva pachezvavo nezvekuita kwavo sarudzo dzemari uye nekugona kudzivirira kukanganisa kunodhura. Uyezve, inogona kubatsira vanachipangamazano vezvemari kugadzirisa zano ravo kune vatengi vega, vachifunga nezvemaitiro avo akasiyana uye kusarura.
1.1. Tsanangudzo yeBehavioral Finance
Munzvimbo yezvemari, mamodheru echinyakare anowanzoshanda pasi pefungidziro yekuti vanhu vanhu zvisikwa zvine musoro, vachiita sarudzo dzine musoro dzinobva paruzivo rwuripo. Zvisinei, munda we Maitiro eMari zvinonetsa fungidziro idzi, kudzidza pesvedzero ye psychology pane maitiro evashandi vezvemari uye zvinozoitika pamisika.
Pakati payo, Maitiro eMari inzvimbo inosiyana-siyana inosanganisa cognitive psychological theory neyakajairwa hupfumi uye zvemari. Inoda kupa tsananguro yekuti sei vanhu vachiita sarudzo dzemari dzisina musoro, kana kuti, sarudzo dzinotsauka kubva kune dzakafanotaurwa nedzidziso yechinyakare yezvemari kana yehupfumi.
Maitiro eMari inovakirwa pakutenda kuti vanhu havawanzofungi kana kuzvifarira, asi zvisarudzo zvavo zvinopesvedzerwa nekusarura kwakasiyana-siyana. Semuenzaniso, vanhu vanogona kupesvedzerwa nekusarurana kwekuziva senge kunyanya kuzvivimba or kurasikirwa aversion. Kunyanya kuzvivimba kunoreva kutenda kwevanoisa mari kuti vari nani pane vamwe pakusarudza zvakanakisa mumatanda kana kufanotaura kuti mitengo yemasheya ichaenda kupi. Nekune rimwe divi, kurasikirwa nekurasikirwa kunoreva maitiro evanoisa mari yekuda zvakanyanya kudzivirira kurasikirwa nekuwana pfuma, zvichivatungamira kuti varambe vakarasika masheya vaine tariro yekuti vachadzoka.
Imwe pfungwa yakakosha mukati Maitiro eMari is prospect theory, iyo inoratidza kuti vanhu vanoita zvisarudzo zvichibva pane zvingave zvakakosha zvekurasikirwa uye kubudirira pane kuguma kwekupedzisira. Iyi dzidziso inoratidza kuti marwadzo ekurasikirwa ane simba repfungwa zvakapetwa kaviri semafaro ekuwana, uye izvi zvinowanzoita kuti vanhu vasave nengozi.
Kunzwisisa kweizvi pesvedzero yepfungwa uye kusarura kwakakosha sezvo zvichigona kutungamira kune akasiyana musika anomalies, senge asset bubbles uye kuparara, izvo zvechinyakare mari zvinonetsa kutsanangura. Maitiro eMari inopa kunzwisisa kwakawanda kwezviitiko izvi, uyezve, zvinogona kubatsira vanoisa mari nenyanzvi dzezvemari kuita sarudzo dzine ruzivo.
Mukupedzisa, Maitiro eMari inzvimbo yakakosha inopa ruzivo rwakakosha mune zvepfungwa zvinhu zvinopesvedzera sarudzo dzekudyara, pakupedzisira ichipa kunzwisisa kwakadzama kwekuchinja kwemusika.
1.2. Kukosha kweBehavioral Finance muKuisa mari
Kunzwisisa maitiro evanhu uye simba rayo pakuita sarudzo dzezvemari ndiyo nheyo yekubudirira kwekudyara. Apa ndipo pane pfungwa yekuti maitiro emari inopinda mukutamba, chikamu chepazasi chemaitiro ehupfumi chinoongorora mhedzisiro yepfungwa, yekuziva, yemanzwiro, tsika, uye magariro ezvisarudzo zvehupfumi zvevanhu nemasangano uye mhedzisiro yemitengo yemusika, kudzoka, uye kugoverwa kwezviwanikwa.
Imwe yemisimboti yakakosha yekuzvibata kwemari ndeyekuti vanhu havasi ivo vane njere nguva dzose, uye sarudzo dzavo dzinogona kupesvedzerwa nezvakasiyana siyana kunze kwekungotonhora, kwakaoma chokwadi. Semuyenzaniso, heuristics, kana mapfupi epfungwa, anowanzoita basa rakakosha mukuita sarudzo dzekudyara. Aya mapfupi anogona kutungamira kune rusaruro, sekunyanya kuzvivimba, uko mudzvanyiriri anogona kutenda kuti anoziva kupfuura zvavanoita, kana kuti anchoring, apo investor anotsamira zvakanyanya pane imwe chidimbu cheruzivo.
Prospect theory, imwe pfungwa iri musimboti wemari yekuzvibata, inoratidza kuti vanhu vanokoshesa zvakawanikwa uye kurasikirwa zvakasiyana. Vanoshungurudzika zvikuru nekurasikirwa kunotarisirwa kupfuura ivo vanofara nekuwana kwakaenzana. Izvi zvinogona kuguma nekuita sarudzo dzisina musoro, sekubatirira kurasikirwa nemasheya kwenguva yakarebesa netarisiro kuti ichadzokororwa, kana kutengesa masheya ekuhwina nekukurumidza kuti avhare mune zvawawana.
Kunzwisisa maitiro aya uye kusarura kunogona kubatsira vatengesi kuita sarudzo dzine ruzivo. Semuyenzaniso, kuziva nezvekatsika kekunyanya kuzvivimba kunogona kuita kuti munhu anodyara mari atsvage rumwe ruzivo kana maonero echipiri asati aita sarudzo. Kuziva pesvedzero yeanchoring kunogona kutungamirira kuongororo yakadzama yezvese ruzivo rwakakodzera, kwete chete chikamu chekutanga cheruzivo chakasangana.
Emotions kuitawo basa rinokosha mukudyara. Kutya uye makaro zvinogona kufambisa mafambiro emusika, uye vatengesi vega vanogona kukukurwa mumanzwiro emusika. Kuziva basa remanzwiro kunogona kutungamirira kune yakawedzera kurangwa inivhesiti nzira, senge kuseta uye kunamatira kune yakafanotemerwa yekupinda uye yekubuda mapoinzi ekudyara, kana kushandisa dhora-mutengo weavhareji zano kudzikamisa kukanganisa kwe. Misika kusagadzikana.
Mukupedzisira, kukosha kwemaitiro emari mukudyara kuri mukukwanisa kwayo kupa kunzwisisa kwakawanda kwemaitiro emusika uye kuita sarudzo. Nekubvuma nekunzwisisa zvinhu izvi zvevanhu, vanoisa mari vanogona kudzivirira kukanganisa kunodhura uye kuita sarudzo dzinoshanda dzekudyara. Haisi yekungonzwisisa manhamba, asi kunzwisisa vanhu vari kumashure kwenhamba. Uye ndizvo zvinoita kuti hunhu hwemari ive chishandiso chakakosha munyika yekudyara.
1.3. Musiyano pakati peTraditional Finance uye Behavioral Finance
Nyika yezvemari yagara ichitongwa ne mienzaniso yehupfumi inonzwisisika izvo zvinofungidzira kuti vanhu vanogara vachiita sarudzo dzinowedzera hupfumi hwavo. Anozivikanwa se Traditional Finance, mamodheru aya akavakirwa pachikonzero chekuti misika inoshanda uye kuti vanoisa mari nemaneja vanogona kuwana ruzivo rwese rwakakodzera rwekuita sarudzo. Izvi zvinoreva kuti misika inogara ichizvigadzirisa uye kuti chero misiyano kubva mukubudirira kwemusika inongoitika uye isingafungidzike.
Nekudaro, ruzivo uye humbowo hunoratidza kuti fungidziro idzi hadzisi dzechokwadi nguva dzose. Apa ndipo Maitiro eMari inouya mukati. Inovavarira kutsigira mari yechinyakare nekuunza psychology yemunhu mumusanganiswa. Behavioral Finance inobvuma kuti vanhu havasi nguva dzose vane njere uye kuti vanowanzoita sarudzo dzemari zvichienderana nemanzwiro, kusarura, uye heuristics (mapfupi epfungwa).
Somuenzaniso, vanhu vakasununguka kunyanya kuzvivimba, kwavanogona kuwedzeredza ruzivo rwavo kana kugona kufanotaura mafambiro emusika, zvichitungamira kune zvingangove zvine njodzi sarudzo dzemari. Imwe fungidziro yakajairika ndeye kurasikirwa aversion, apo vanhu vanowanzoda kudzivisa kurasikirwa pane kuwana mhindu yakaenzana. Izvi zvinogona kutungamira mukuita sarudzo dzisina musoro, sekubatirira kurasikirwa nemasheya kwenguva yakareba netariro yekuzodzoka.
Apo Traditional Finance inofungidzira izvozvo vatengesi vanovenga njodzi, Behavioral Finance inobvuma izvozvo ngozi kushivirira kunogona kusiyana zvikuru pakati pevanhu uye kunogona kupesvedzerwa nemhatsa yezvikonzero, kubatanidza mirangariro nezviitiko zvomunhu oga. Izvi zvinogona kutungamirira kumaitiro emari asingaenderane uye anoita seasina musoro, akadai semumwe munhu anowanzo kuve nenjodzi-asingade kusarudza kuisa mari mune ine njodzi, yakakwirira-inodzosera asset nekuda kwepesvedzero yenhau dzichangoburwa kana maonero evamwe.
Mukuwedzera, Behavioral Finance inoongororawo kuti sei zvemagariro uye pfungwa dzisingakwanisi inogona kukanganisa sarudzo dzekudyara. Semuenzaniso, vanhu vane ndangariro shoma uye kugona kugadzirisa, izvo zvinogona kutungamira kune kurerutswa uye generalization kana uchiongorora yakaoma ruzivo rwemari. Mamiriro emagariro akadai semafambiro emombe anogonawo kukanganisa sarudzo dzemari, apo vanhu vanotevera zviito zveboka rakakura, kunyangwe zvichipesana nezvavanotenda kana ruzivo.
Muchidimbu, nepo Traditional Finance ichipa iwo akakosha dzidziso uye mamodheru ekunzwisisa misika yemari, Behavioral Finance inopa yakawedzera nuanced maonero ayo anofunga kupindirana kwakaoma kwemanzwiro, rusaruro, uye magariro mukuita sarudzo dzemari. Izvi zvinoita kuti ive chishandiso chakakosha kune vanoisa mari, vanachipangamazano vezvemari, uye vagadziri vemitemo vanotarisa kuti vanzwisise zviri nani uye vafambise misika yemari.
2. Mafungiro Akakosha Mumari Yekuzvibata
Maitiro emari imunda unovavarira kusanganisa pfungwa nenjere dzekuita sarudzo dzevanhu nedzidziso yechinyakare yehupfumi neyemari. Inzvimbo inogona kupesvedzera zvakanyanya sarudzo dzekudyara dzaunoita, zvingangokanganisa ramangwana rako remari. Kunzwisisa kwekutanga kwemisimboti yekuzvibata kwemari kunogona kuvandudza yako kuita sarudzo yezvemari uye kukubatsira iwe kudzivirira zvinowanzoitika njodzi dzekudyara.
Imwe yemafungiro akakosha muhutano hwemari ipfungwa ye heuristics. Heuristics mapfupi epfungwa anoshandiswa nevanhu kuita sarudzo kana kutonga nekukurumidza. Nepo aya mapfupi achigona kuchengetedza nguva, anogona zvakare kutungamira kune rusaruro uye kukanganisa. Semuenzaniso, mutengesi anogona kuvimba neheuristic yakadai se 'kushanda kwekare chiratidzo chemigumisiro yeramangwana,' zvichiita kuti vatenge mashizha achangobva kuita zvakanaka, pasinei nekukosha kwavo chaiko kana kukwanisa.
Kurasikirwa kuvenga nderimwe pfungwa inokosha mumaitiro emari. Rinoreva maitiro evanhu vekuda kunzvenga kurasikirwa pane kuwana mibairo yakaenzana. Tsika iyi inogona kutungamira mukuita sarudzo dzisina musoro, sekubatirira kurasikirwa kwekudyara kwenguva yakareba uchitarisira kuti ichadzoka, kana kutengesa mari yekuhwina nekukurumidza kuti uvhare mune zvakawana.
Kunyanya kuzvivimba nderimwe rakanyatsonyorwa rakarerekera remaitiro. Vanoita mari zvakanyanya vanozvivimba vanowanzo wedzeredza kugona kwavo, ruzivo rwavo, uye chokwadi chekufungidzira kwavo. Kurerekera uku kunogona kutungamira mukutengesera kwakanyanya, kusakwana diversification, uye pakupedzisira, subpar investment performance.
Pfungwa mental accounting yakakoshawo mukuita zvemari. Zvinoreva tsika yekuti vanhu vaparadzanise mari yavo mumaakaundi akasiyana zvichienderana neyakasiyana-siyana maitiro, senge kwakabva mari uye nekushandiswa kwakarongwa kweakaundi yega yega. Izvi zvinogona kutungamirira kuzvisarudzo zvemari zvisina musoro, zvakadai sekutora chikwereti chekadhi rechikwereti chemubereko mukuru panguva imwe chete uchichengeta akaundi yekuchengetedza ine mubereko wakaderera.
Pakupedzisira, the chipo chekuita zvinoreva katsika kekuti vanhu vakoshese chimwe chinhu kana vangova nacho. Izvi zvinogona kutungamira kusarudzo dzekudyara zvisina musoro, sekuramba kutengesa midziyo isingaite nekuda kwekuti ndiwe wako.
Nekunzwisisa aya mapfungwa akakosha mumaitiro emari, unogona kutanga kuona kurerekera uye kukanganisa mukuita kwako sarudzo, zvichikubatsira kuita sarudzo dzine musoro uye dzinoshanda dzemari.
2.1. Prospect Theory
Chimwe chezvinhu zvakakosha pakuita sarudzo ibasa re zvakaonekwa kuwana uye kurasikirwa. Iyi pfungwa ndiyo crux yeProspect Theory, muenzaniso une simba wekusarudza. Yakagadzirwa naDaniel Kahneman naAmos Tversky, dzidziso iyi inoratidza kuti kana vanhu vakayera zvingangorasikirwa uye zvavanowana, havangotarise mhedzisiro yekupedzisira. Pane kudaro, vanopa huremu hwakawanda kune zvinogona kurasikirwa pane zvakaenzana kuwana.
Semuenzaniso, marwadzo ekurasikirwa ne $ 100 anonzwika zvakanyanya kupfuura mufaro wekuwana mari yakafanana. Iyi asymmetric valuation, inowanzonzi kurasikirwa aversion, ndechimwe chezvinhu zvinotsanangura zveProspect Theory. Izvo zvine zvazvinoreva zvakakosha pamanzwisisiro atinoita maitiro evanhu, kunyanya mune zvehupfumi uye zvemari. Inotsanangura kuti nei vanhu vachinyanya kubatisisa kurasikirwa nekudyara kwenguva yakareba kupfuura zvavanofanira - marwadzo ekuona kurasikirwa akakura kupfuura mubairo unogona kuchinja nzira.
Kuwedzera imwe nhanho pakuita sarudzo kwevanhu, Prospect Theory inosumawo pfungwa ye referensi yekutsamira. Izvi zvinoreva kuti kukosha kwevanhu vanonamatira kune zvakasiyana-siyana kunopesvedzerwa neimwe nzvimbo yereferensi, kwete huwandu hwakakwana hwemari kana zvinhu. Somuenzaniso, ngatiti uri kutengera motokari itsva. Mutengo waunoda kuubhadharira unogona kupesvedzerwa nemutengo wapakuvamba wemotokari kana mutengo wemotokari yakafanana panzvimbo pechitsama chakakwana chemari yaunofanira kubhadhara.
Pakupedzisira, the probability weighting chikamu cheProspect Theory chinotarisa maitiro ekuti vanhu vawedzere kuwedzeredza mukana wezviitiko zvisingagoneke uye vatore pasi mukana wezvingangoitika zviitiko. Ichi ndicho chikonzero vanhu vachitenga matikiti erotari kana inishuwarenzi maringe nezviitiko zvakaderera - vanofungidzira mukana wekuhwina kana kutambura kurasikirwa.
Muchidimbu, iyo Prospect Theory inopa kunzwisisa kwakanyanya kwekuita sarudzo kwevanhu. Inosimbisa chokwadi chekuti hatisi nguva dzose vatambi vane njere tichinyatsoyera mutengo uye mabhenefiti esarudzo yega yega. Pane kudaro, sarudzo dzedu dzinopesvedzerwa nekupindirana kwakaoma kwezvinhu zvepfungwa, kusanganisira kurasikirwa nekuvenga, kutsamira kwereferenzi, uye mukana wekurema. Muono uyu unogona kuve wakakosha muzvikamu zvakasiyana, kubva pakugadzira marongero anoshanda uye nzira dzekushambadzira kusvika pakuita sarudzo dzemari yako.
2.2. Mental Accounting
izwi Mental Accounting inoreva nzira yekuziva yatinoshandisa isu vanhu kuronga, kuongorora, uye kucherekedza mabasa edu emari. Pfungwa iyi, yakatanga kuunzwa nemubairo weNobel Richard Thaler, inokurudzira kuti vanhu vagovane midziyo yavo mumaakaundi epfungwa akasiyana zvichienderana nemhando dzakasiyana siyana, senge kwakabva mari uye mashandisirwo aidiwa account yega yega.
Semuyenzaniso, unogona kunge uine imwe 'account account' yemuhoro wako, mari yako yawakachengeta, kana bhonasi yawakanga usingatarisiri yawakagamuchira, uye maakaundi aya anogona kuzopatsanurwa zvichienderana nezvaaida kushandisa sezvinodikanwa, zveumbozha, kana mari. Kupatsanura uku kunowanzo kupesvedzera maitiro edu ekushandisa mari uye sarudzo dzekudyara. Semuenzaniso, vamwe vanogona kunge vachida kushandisa mari kubva pamhepo, sekuhwina kwerotari kana bhonasi isingatarisirwe, pazvinhu zvisingakoshi pane mari yemuhoro wavo, yavangasarudza kuchengetedza kana kuisa.
Mental Accounting inogona kukanganisa zvakanyanya maitiro edu ekuita sarudzo. Zvinogona kutungamira kusarudzo dzisina musoro, sekubatirira pastock isingaite zvakanaka nekuti yakatengwa nemari 'yakawana zvakaoma', uku uchingoshandisa 'windfall' mari pakudyara kune njodzi. Asi, inogona zvakare kushanda sechishandiso chinobatsira chebhajeti, kubatsira vanhu kubata mari yavo nekugovera mari kune akasiyana 'akaundi' nekuda kwezvinangwa chaizvo. Chinokosha kuziva kuti mari inogona fungible - zvisinei nekwairi kubva kana kushandiswa kwayo, dhora idhora. Kunzwisisa izvi kunogona kubatsira kudzivirira kusarura kwekuziva kwakabatana neMental Accounting kubva pakukanganisa sarudzo dzedu dzemari.
Mental Accounting zvakare yakabatana zvakanyanya nepfungwa ye kurasikirwa aversion. Iyi ndiyo tsika yekuti vanhu vade kunzvenga kurasikirwa pane kuwana mibairo yakaenzana. Semuenzaniso, vanhu vanogona kunge vachinyanya kugumbuka nekurasikirwa nemadhora makumi maviri pane ivo vangafara nekuwana madhora makumi maviri. Izvi zvinogona kutungamira kusarudzo dzemari dzisina musoro, sekubatirira pakurasika stock uchitarisira kuti 'ichadzokera kumashure' kumutengo wayo wekutanga. Kuziva kusarura uku kunogona kubatsira vanhu kuti vaite zvine musoro, uye zvingangove ne pundutso, sarudzo dzemari.
Kunzwisisa uye kuziva simba re Mental Accounting inogona kuva danho rakakosha mukuvandudza maitiro edu ekuita sarudzo dzemari. Nekuziva zvakarerekera uye zvisizvo zvinogona kukonzerwa nemaitiro aya ekuziva, tinogona kuita sarudzo dzemari dzine ruzivo rwakanyanya, dzine musoro, uye pakupedzisira dzine pundutso. Mushure mezvose, munharaunda yezvemari yemunhu, kuzviziva ihafu yehondo yakakundwa.
2.3. Herd Behaviour
Kunzwisisa pfungwa ye hunhu hwemombe inogona kuva chikamu chakakosha chekudyidzana kwedu munharaunda, sarudzo dzemari, uye kunzwisisa kwese kwemaitiro evanhu. Chiitiko ichi chinoreva kuda kwevanhu vari muboka kutevera maitiro, zvavanotenda, kana zvisarudzo zvevazhinji. Pfungwa iyi ine midzi mushanduko yebhayoroji, kwayaive nzira yekupona yaibatsira kuchengetedza vanhu kubva kuzvikara nekunamatirana muboka.
Hunhu hwemombe muvanhu inowanzoonekwa mumamiriro akasiyana emagariro akadai semafambisirwo emusika wemasheya, maitiro ekutenga kwevatengi, uye kunyangwe tsika nemagariro uye zvinotendwa. Semuenzaniso, kusimuka nekudonha kwemusika wemasheya kunowanzo kuverengerwa kune mafungiro emombe, sezvo vatengesi vanowanzotevedzera maitiro uye kuita sarudzo zvichienderana nekubatana kwemusika. Saizvozvo, maitiro evatengi anokanganiswa zvakanyanya nemaitiro akakurumbira uye maitiro ekutenga evazhinji, zvichitungamira kune zviitiko zvakaita sekuvhunduka kutenga kana kumhanyirira zvigadzirwa zvetekinoroji zvazvino.
Pesvedzero yehumbowo hwemagariro inoita basa rinokosha mukuzvibata kwemombe. Vanhu vanowanzoona zviito sezvakakodzera kana kuti zvakarurama kana vakaona vamwe vachiitawo saizvozvo. Izvi zvinogona kuoneka muzviitiko zvakaita sekuseka mateki mumasitcom, uko vateereri vanowanzowana joke rinosetsa kana vakanzwa vamwe vachiseka.
Nekudaro, maitiro emombe anogonawo kutungamirira kumigumisiro yakaipa, yakadai sekupararira kwemashoko asiri iwo kana kuumba mafungiro emhomho. Kukurumidza kupararira kwenhau dzemanyepo kana runyerekupe pamapuratifomu enhau ndiwo muenzaniso wakanaka wedivi rakashata remafambiro emombe, apo vanhu vanogovana kana kutenda ruzivo vasina kuratidza chokwadi charwo, zvichitungamirwa nekuti ruzhinji rwevezera ravo vari kuita zvimwe chetezvo.
Kunzwisisa nekugadzirisa maitiro emombe inogona kuva chishandiso chine simba, kunyanya mundima dzakadai sekushambadzira, zvemari, uye zvemagariro psychology. Kune vatengesi, kunzwisisa maitiro emombe kunogona kubatsira mukuronga mishandirapamwe yekushambadzira iyo inokwidziridza humbowo hwemagariro kuti ikurudzire sarudzo dzekutenga. Mune zvemari, kuziva maitiro emombe kunogona kubatsira mukuita sarudzo dzekudyara zvine ruzivo nekunzwisisa mafambiro emusika. Uye mune zvemagariro psychology, tsvakiridzo mumafambiro emombe inogona kupa ruzivo muhunhu hwevanhu uye masimba emagariro.
Pasinei nezvirevo zvisina kunaka zvinowanzobatanidzwa nazvo, maitiro emombe chikamu chekuzvarwa kwevanhu. Sezvisikwa zvekugarisana nevamwe, isu takasungirirwa kutsvaga kusimbiswa uye kuchengetedzeka muhuwandu, zvichititungamira kuwiriranisa maitiro edu neaya evazhinji. Kunyange zvazvo izvi zvichigona kutungamirira kuzvisarudzo zvisina kuchenjera kana zviito pane dzimwe nguva, zvinoshandawo sechiratidzo chechido chedu chomuzvarirwo chekubatana kwevanhu uye kuwirirana. Naizvozvo, zvakakosha kuti urambe wakadzikama uye kuita sarudzo uchiziva pane kungotevera bofu.
3. Common Behavioral Biases muKuisa mari
Munyika yekudyara, zvakakosha kuti tinzwisise kuti zviito zvedu uye sarudzo dzinowanzo kukanganiswa nehumwe maitiro. Kusarura uku kunogona kukanganisa zvakanyanya nzira dzedu dzekudyara, zvichizotungamira kuzvikanganiso zvinodhura.
Kunyanya kuzvivimba Kusarura ndeimwe yeiyi, apo vanoisa mari vanotenda kuti kugona kwavo kutora masheya kana kuronga nguva yemusika kuri nani pane zvauri chaizvo. Izvi zvinogona kazhinji kutungamira mukutengesera zvakanyanya uye kutora njodzi, izvo, zvakare, zvinoderedza mukana wekudyara kudzoka. Ongororo yakaitwa naBarber naOdean (2000) yakaratidza kuti vanonyanya kuzvivimba vanoisa mari traded 45% kupfuura vatengesi vanonzwisisa, izvo zvakaderedza kudzoka kwavo kwegore negore ne2.65%.
Chivimbiso Kusarura nderimwe rusaruro rwakajairika, apo vanoisa mari vanotsvaga ruzivo rwunosimbisa zvavanotenda ivo vachifuratira humbowo hunopesana. Izvi zvinogona kutungamira kune tarisiro yakawandisa yekudyara, sezvo ivo vachingofunga ruzivo runotsigira maonero avo. Mukufamba kwenguva, izvi zvinogona kutungamirira kusarudzo dzisina kunaka dzekudyara sezvo zvichidzivirira kuongororwa kwakaringana kwenjodzi dzinogona kuitika uye mibairo.
Kurasika Aversion Bias, pfungwa yakaunzwa naKahneman naTversky, ndiyo tsika yevanoisa mari kuti vade zvakanyanya kudzivirira kurasikirwa pane kuwana mibairo yakaenzana. Mune mamwe mazwi, marwadzo ekurasikirwa ane simba repfungwa zvakapetwa kaviri sekunakidzwa kwekuwana. Kurerekera uku kunogona kutungamira kusarudzo dzisina kunaka dzekudyara, sekubatirira kurasikirwa nemasheya kwenguva yakarebesa netarisiro yekuti vanozodzosera kana kutengesa masheya ekuhwina munguva pfupi kuti vavhare mune zvavanowana.
Kufungisisa Kwemombe kurerekera kune vanoisa mari vachitevera zviri kuitwa nevamwe pane kuita sarudzo dzakazvimirira. Izvi zvinogona kutungamirira kumabhubhu ekudyara uye kuparara, sezvo varimi vanotenga mumisika yakawandisa kana kutengesa nekutya panguva yekuderera kwemusika, kazhinji panguva isiriyo.
Pakupedzisira, Recency Bias ndipo apo vanoisa mari vanoita sarudzo zvichibva pane zvichangobva kuitika kana zviitiko, vachifungidzira kuti zvichangobva kuitika zvichaenderera mberi mune ramangwana. Izvi zvinogona kutungamira mukudzingirirana kwekuita, uko vatengesi vanotenga masheya kana mari ichangobva kuita zvakanaka, vachifuratira chokwadi chekuti kuita kwekare hakuratidzi mhedzisiro yeramangwana.
Kunzwisisa kusarura uku ndiro danho rekutanga rekudzikisa maitiro avo pasarudzo dzedu dzekudyara. Nekuziva nezvekusarura uku uye kutora matanho ekudzideredza, vanoisa mari vanogona kuita sarudzo dzine musoro uye dzine ruzivo, zvinotungamira kune zvirinani zvekudyara mukati menguva refu.
3.1. Kunyanya kuzvivimba Kusarura
Munzvimbo yekudyara uye kuita sarudzo yemari, psychology inoita basa rinokosha. Chimwe chakadaro chepfungwa chiitiko chinowanzo pesvedzera maitiro evanhu, kunyanya mukuita sarudzo dzekudyara, ndeye kunyanya kuzvivimba. Uku kurerekera kwekuziva kunoita kuti vanhu vatende kuti ruzivo rwavo, kugona kwavo, kana ruzivo rwakapfuura zvachiri chaizvo. Ivo vanowanzo wedzeredza kurongeka kwavo kwekufanotaura, zvichitungamira kune zvingangokanganisa sarudzo dzekudyara.
Kunyanya kuzvivimba inogona kutora nzira dzakawanda, dzakadai sekunyepedzera kwekutonga, apo munhu anotenda kuti ane masimba akawanda pamusoro pezviitiko kupfuura zvavanoita chaizvo. Somuenzaniso, zvimwe traders vanogona kutenda kuti vanogona kufanotaura mafambiro emusika kana kudzora mibairo yavo yekudyara. Muchokwadi, zvinhu zvakawanda zvinopfuura kutonga kwemudzvanyiriri zvinokanganisa musika. Imwe fomu ndeye nani-kupfuura-avhareji yekurerekera, apo vanhu vanofungidzira kugona kwavo kana kuita kwavo zvichienzaniswa nevamwe. Pasinei nekusagoneka kwehuwandu, vanhu vazhinji vanotenda kuti ivo vari nani vatyairi, vanoisa mari, uye kunyange vadikani kupfuura avhareji, izvo zvinogona kutungamirira kune njodzi maitiro.
Understanding kunyanya kuzvivimba yakakosha mukuderedza mhedzisiro yayo. Kuziva kwekusarerekera uku kunogona kubatsira vanhu kuita zvakayerwa uye zvine chinangwa sarudzo, kunyanya mumamiriro epamusoro-soro sekudyara. Uyezve, inokurudzira tsika yekuzvininipisa uye kutsvaga mazano ekunze. Kupfurikidza nokubvuma ganhuriro dzezivo yomunhu namano, vanhu vamwe navamwe vanogona kuita zvisarudzo zvine ruzivo rwakawanda ndokungwarira misungo inobvira yokunyanyozvivimba.
Nekudaro, zvakakosha kuti uzive izvo kunyanya kuzvivimba haina hunhu hwakaipa. Mune zvimwe zviitiko, zvinogona kukurudzira vanhu kuti vatore njodzi dzakaverengerwa uye vavavarire kuita zvinangwa zvekuda. Chinokosha ndechokuva nedzikamo pakati pokuvimba nokuzvininipisa, kubvuma mano omunhu asi uchiziva ganhuriro dzomunhu.
Mazano ekudyara anovavarira kudzikisira mhedzisiro yekunyanya kuzvivimba anosanganisira kusiyanisa, kugara uchidzoreredza mapotifolio, nekushandisa kwenguva yakareba, kwete yenguva pfupi, yekudyara horizon. Aya marongero anogona kubatsira kudzikisira kukanganisa kwekunyanya kuzvivimba pasarudzo dzekudyara, zvichitungamira kune zvirinani mhedzisiro yemari.
Kunyanya kuzvivimba chiitiko chepfungwa chinopararira uye chine simba chinogona kukanganisa maitiro evanhu. Nekunzwisisa zvazvingaite uye kutora nzira dzekudzikisa mhedzisiro yazvo, vanhu vanogona kuita sarudzo dzakangwara, dzine ruzivo mukudyara uye nedzimwe nzvimbo dzehupenyu.
3.2. Rumbidzo Rusarura
Kunzwisisa pfungwa yekusimbisa kusarura kwakakosha mukubata kuti isu, sevanhu, tinogadzirisa sei ruzivo nekuita sarudzo. Kazhinji, tinowanzofarira mashoko anosimbisa zvatinotenda kana kuti fungidziro dzedu dziripo, tichipa pfungwa shoma kune dzimwe nzira dzinobvira. Kurerekera uku kunogona kukanganisa zvakanyanya maitiro edu ekuita sarudzo, zvichiita kuti tiite zvisarudzo zvisirizvo. Semuyenzaniso, kana tichitenda kuti imwe mari ine pundutso, tinogona kutsvaga ruzivo runotsigira kutenda uku, tichiregeredza data inopesana nazvo.
Kutsigira kurerekera haina kuganhurirwa kuzvisarudzo zvemari; rinopinda mumativi ose oupenyu hwomunhu. Mune zvematongerwo enyika, semuenzaniso, vanhu vangangogamuchira ruzivo runotsigira mativi avo ezvematongerwo enyika uye kudzinga izvo zvisingaite. Musainzi, vaongorori vangangofarira mhedzisiro inosimbisa fungidziro yavo, vachitarisa data inovanetsa.
Uyezve, kusimbisa kusarura zvinogona kutungamirira kuchiitiko chinonzi 'kutsungirira pakutenda,' apo vanhu vanoramba vakabatirira pane zvavanotenda, kunyange kana zvichipiwa uchapupu hunopesana nazvo. Izvi zvinogona kukanganisa kukura kwemunhu uye hunyanzvi, sezvo zvichiodza moyo vanhu kubva mukupikisa fungidziro dzavo uye kutsvaga mazano matsva.
Zvakakoshawo kuziva kuti kusimbisa kusarura inogona kuva mugumisiro we'selective exposure,' apo vanhu vanozvikomberedza nemaune nemashoko anoenderana nemaonero avo. Kusarura uku kunogona kudzikisira manzwisisiro edu epasirese, sezvo zvichigadzira echo chamber inosimbisa zvatinotenda nerusaruro.
Imwe yenzira dzekurwisa kusimbisa kusarura ndiko kushingaira kutsvaka uye kufunga nezvemashoko anopesana nezvatinotenda. Kuita uku, kunozivikanwa se 'disconfirmation bias,' kunobatsira kupikisa mafungiro edu uye kuwedzera maonero edu. Zvinobatsirawo kuita nhaurirano nevanhu vane maonero akasiyana, sezvo izvi zvichigona kutipa pachena mazano matsva nemaonero.
Kutsigira kurerekera inzvimbo yakadzika midzi yekuziva kwevanhu, uye hachisi chinhu chatinogona kukunda nyore. Zvisinei, nokuzviziva uye nokuedza kupikisa mafungiro edu, tinogona kuita zvisarudzo zviri pakati nepakati uye zvine ruzivo.
3.3. Kurasikirwa Kuvenga
Kubva pakuona kwemaitiro emari, kurasikirwa aversion ipfungwa yakakosha inobata zvakanyanya maitiro edu ekuita sarudzo dzemari. Uku kurerekera kwenjere, kwakadzikwa mundangariro yemunhu, kunoratidza tsika yekuda kudzivirira kurasikirwa pane kuwana mibairo yakaenzana. Mumashoko akareruka, marwadzo ekurasikirwa ane pfungwa pamusoro pesimba rakapetwa kaviri sekunakidzwa kwekuwana, izvo zvinowanzotungamirira kukuita zvisarudzo zvisina musoro munyaya dzemari.
Kurasika kuvenga kunogona kuteverwa kumashure kwedu kwekushanduka kwakapfuura. Vanhu vakashanduka-shanduka kuti vakoshese kurarama, uye munguva yepakutanga, kurasikirwa chero kupi zvako kunogona kukonzera njodzi, kusanganisira kurasikirwa nehupenyu. Iyi biological wiring kudzivirira kurasikirwa yakaendeswa mberi kune yedu yazvino sarudzo dzemari. Tichifunga nezvenyaya yekudyara, munhu anopesvedzerwa nekurasikirwa kwekurasikirwa anogona kubatirira pakurasika stock kwenguva yakarebesa, achitarisira kuti inogona kudzoka, nepo sarudzo ine musoro ingave yekucheka kurasikirwa nekuenderera mberi.
Izvo zvakakosha kuti tizive kuti kurasikirwa kwekuvenga kunowedzera kupfuura nyaya dzemari chete. Kunotapura mativi akasiyana-siyana oupenyu hwedu, kubatanidza zvisarudzo pamusoro poutano, ukama, uye kunyange zvisarudzo zvezuva nezuva. Semuyenzaniso, vanhu vanowanzoomerera kumabasa avasingade nekuti vanotya 'kurasikirwa' kungangoitika kune chekuita nekuchinja mabasa, sekusagadzikana kana curve yekudzidza panzvimbo itsva.
Simba rekurasikirwa nekuvenga rinowedzerwa neimwe yekuziva yekusarura inozivikanwa se chipo chekuita. Izvi zvinoreva kukosha kwepamusoro kunoiswa nevanhu pazvinhu nekuda kwekuti ndezvazvo, zvichiwedzera kutya kurasikirwa. Semuyenzaniso, mumwe munhu anogona kukoshesa tikiti raainaro kune yakakurumbira konzati kupfuura yaaizoda kuibhadhara pakutanga.
Kunzwisisa uye kubvuma kukanganisa kwekurasikirwa kwekurasikirwa kunogona kubatsira mukuita zvisarudzo zvine musoro, zvisinganyanyi kunetseka mupfungwa. Inokurudzira nzira yakadzikama kune njodzi nemubairo, iyo inogona kunyanya kubatsira mune zvekutsvaga mari. Semuenzaniso, kutora maitiro akadai diversification inogona kubatsira kudzikisira kurasikirwa kungangoitika, nekudaro kuderedza kukanganisa kwekurasikirwa kwekurasikirwa.
Uyezve, kuziva nezvekurasikirwa kwekurasikirwa kunogonawo kubatsira mukuisimudzira zvakanaka. Semuyenzaniso, makambani anowanzo shandisa nzira dzemitengo dzinoshandisa kutya kurasikirwa kutyaira kutengesa, sezvipo zvenguva shoma izvo zvinogadzira pfungwa yekushomeka uye nekukasira. Saizvozvo, mukuita sarudzo yemunhu, kunzwisisa kusarura uku kunogona kubatsira vanhu kuronga sarudzo yavo kune yavo ad.vantage. Semuenzaniso, kumisikidza otomatiki mipiro kuakaundi yekuchengetedza kunogona kuronga kuchengetedza semubairo, nepo kusazviita kungaonekwa sekurasikirwa.
Kuvenga kurasikirwa, kunyange kwakadzika midzi matiri, hakukundiki. Nekuziva, kunzwisisa, uye kuronga kwekuita sarudzo, tinogona kufamba uye kunyange kuwedzera kusarura uku kune ad yedu.vantage, zvichiita kuti zvive nani pane zvemari uye zvisarudzo zvehupenyu.
4. Mazano Okukunda Kusarura Kwemaitiro
Kuti ufambe zvakanaka mumisika yezvemari uye kuita sarudzo dzakanaka dzekudyara, zvakakosha kuti unzwisise uye ukunde maitiro akasarudzika anogona kukanganisa kutonga kwako. Kumwe kusarura kwakadaro kurasikirwa aversion, tsika yomusikirwo yokutya kurasikirwa kupfuura kukoshesa kwatinoita kuwana. Kurerekera uku kunogona kutungamirira kuhurongwa hwekudyara hunofambiswa nekutya, nevanoita mari vachibatirira pakurasikirwa nezvinzvimbo kwenguva yakareba kupfuura zvavanofanira kuita vachitarisira shanduko. Kurwisa izvi, shandisa nzira yekudyara yakarongeka inoisa miganho yakatemerwa yekutengesa uchirasikirwa. Iri zano rinokubatsira kuti udzivise kuita sarudzo uye kubvuma kurasikirwa kudiki sechikamu chehombe yekudyara zano.
Tevere, isu tine kusimbisa kusarura, katsika kekutsvaga nekupa huremu hwakawanda kumashoko anosimbisa zvatinotenda zviripo. Kurerekera uku kunogona kuguma nemaonero asina kuenzana etarisiro yekudyara uye kunyanyozvivimba mukufembera kwako. Kuti ukunde kusarura uku, shingairira kutsvaga maonero akasiyana uye funga nezvese ruzivo rwuripo, kunyangwe rwuchipesana nemafungiro ako ekutanga.
Recency bias ndeimwe yakajairika maitiro ekurerekera, uko vanoisa mari vanopa huremu hwakawanda kune zvichangobva kuitika asi vachiregeredza nhoroondo yenhoroondo. Izvi zvinogona kutungamirira kusarudzo dzekutsvaga mari shoma. Kuti urwise izvi, gara uchiongorora mashandiro enguva refu uye mafambiro ekudyara kwako, pane kungotarisa pane zvichangobva kuitika zvemusika.
Pakupedzisira, pane mafungiro emombe, pfungwa yokutevera mhomho. Izvi zvinogona kutungamira mukutenga zvakakwirira uye kutengesa zvakaderera, izvo zvinopesana neyakabudirira nzira yekudyara. Pane kudaro, edza kuchengetedza pfungwa yakazvimirira, uchiisa sarudzo dzako dzekudyara patsvagiridzo yako nekuongorora kwete pane zviri kuitika mumusika.
Mukupedzisa, nekunzwisisa aya maitiro akarerekera uye nekushandisa nzira dzekuzvipikisa, unogona kuvandudza maitiro ako ekuita sarudzo uye nekusimudzira kuita kwako kwese kwekudyara. Yeuka, kuisa mari kunobudirira kunoda kuzvidzora, kushivirira, uye zano rakanyatsofungwa. Usarega maitiro akarerekera achikanganisa kubudirira kwako mune zvemari.
4.1. Kuziva uye Dzidzo
Kunzwisisa kukosha kwemukati kwe kuziva sechinhu chakakosha mukukura nekukura kwevanhu ndicho chakakosha. Munyika inogara ichishanduka-shanduka uye yakazara nemashoko, kukwanisa kwedu kuziva nyika yakatipoteredza, kuziva chokwadi kubva mungano, uye kukudziridza pfungwa dzine ruzivo unyanzvi hunokosha. Kuziva haisi pfungwa yekuzvimiririra, inosanganiswa nemasikirwo dzidzo.
Dzidzo, muchimiro chayo chechokwadi, hakusi kungowana ruzivo, asi kugona kushandisa ruzivo irworwo mumamiriro ezvinhu epasirese. Ndiyo nzira yatinodzidza nayo kuzvinzwisisa isu, vamwe, uye nyika yakatitenderedza. Irwo rwendo rwoupenyu hwose runotanga kubva panguva yatinozvarwa uye runopfuurira kusvika pakufema kwedu kwekupedzisira.
Kuzviziva chinhu chakakosha chedzidzo icho chinowanzo furatirwa mumamodheru echinyakare ekudzidza. Zvinosanganisira kunzwisisa manzwiro edu pachedu, simba, utera, madhiraivha, tsika, nezvinangwa, uye kuziva simba razvo pane vamwe. Ndiro danho rokutanga pakuva noungwaru hwepfungwa, unhu hunokosheswa zvikuru munzanga yanhasi.
Kuzivisa kwezvakatipoteredza chimwe chikamu chakakosha. Sevagari vepasi rino, ibasa redu kuti tinzwisise kukanganisa kwezviito zvedu pane zvakatipoteredza uye kuvavarira kurarama kwakasimba. Dzidzo ine basa guru mukukurudzira kuziva uku, nokutidzidzisa pamusoro pekuenzana kwakaoma kunzwisisa kwezvipenyu, migumisiro yezviito zvevanhu pane zvakasikwa, uye matanho atinogona kutora kuderedza mararamiro edu eecological.
Nzvimbo ye tsika nemagariro yakakura uye yakaoma. Nekudyidzana kwenyika dzepasi pose kuri kuita kuti vanhu vanobva kwakasiyana-siyana vave pedyo kupfuura nakare kose, zvakakosha kuti tinzwisise uye tiremekedze kusiyana kwetsika. Dzidzo inogona kubatsira kuputsa fungidziro, kukurudzira kunzwira tsitsi, uye kukurudzira runyararo nekunzwisisa munharaunda dzetsika dzakasiyana.
Kuziva kwezvemari imwe nharaunda umo dzidzo inogona kuita musiyano mukuru. Kubva pakunzwisisa izvo zvekutanga zvebhajeti uye kuchengetedza kuita sarudzo dzekudyara zvine ruzivo, dzidzo yezvemari inogona kupa vanhu simba, kuderedza urombo, uye kukurudzira kukura kwehupfumi.
Muzera redhijitari, cyber awareness yabuda sechikamu chitsva chedzidzo. Sezvo tichipedza nguva yakawanda tiri pamhepo, zvakakosha kuti tinzwisise njodzi dzine chekuita nenyika dzedhijitari, dzakaita sekudheerera padandemutande, kuba zvitupa, uye online. scams. Dzidzo inogona kupa maturusi anodiwa ekufambisa nyika yedhijitari zvakachengeteka uye zvine hungwaru.
Mukupedzisa, kuziva uye dzidzo mativi maviri emari imwe chete, rimwe nerimwe richinatsiridza nekuzadzisa rimwe. Nekusimudzira ruzivo kuburikidza nedzidzo, tinogona kuzvipa simba isu nevamwe kuita sarudzo dzine ruzivo, kuita zvinhu zvinovaka nenyika, uye pakupedzisira, kurarama hupenyu hunogutsa. Sezvo chirevo chakakurumbira chaNelson Mandela chinoenda, "Dzidzo ndicho chombo chine simba chaunogona kushandisa kushandura nyika".
4.2. Kusiyanisa
Kuisa mari muchinhu chimwe chete kana kutarisa chete pane imwe hunyanzvi seti kwakafanana nekuisa mazai ako ese mubhasiketi rimwe. Kana iyo imwe yekudyara matangi kana kana hunyanzvi hwako seti ikapera, iwe unosara usina chinhu. Apa ndipo pane kukosha kwe diversification inouya.
Nepo pachinyakare ichishandiswa mumamiriro ezvekudyara mari, pfungwa yekusiyana-siyana inoshanda zvakaenzana mukugadzira hunhu hwevanhu uye hunyanzvi hwakaiswa. Sezvo ichiparadzira njodzi mukudyara kwakasiyana siyana, kusiyanisa hunyanzvi hwako uye zviitiko inogona kubatsira kudzivirira pane zvisingatarisirwi. Semuenzaniso, kana hunyanzvi humwe hwukazova husina basa nekuda kwekufambira mberi kwetekinoroji, kuva nehumwe hunyanzvi hwekudzokera pahwo kunogona kuponesa hupenyu.
Diversification mukudzidza kwakakoshawo. Inosimudzira kunzwisisa kwakafara uye kukoshesa kweakasiyana dzidziso, iyo inogona kukurudzira kusika uye hunyanzvi. Inogonawo kupa maonero epasirese akazara, ichikubatsira kuti unzwisise zvirinani uye ubatane nevanhu vanobva kwakasiyana kwakasiyana uye tsika.
Kana zvasvika pakuvandudza basa, kusiyanisa kunogona kuve chaiko shanduko yemutambo. Kusiyanisa maitiro ako ehunyanzvi haingowedzere hunyanzvi hwako seti asi inopawo kuratidzwa kune akasiyana maindasitiri, mabasa, uye maonero. Izvi zvinogona kuwedzera kuchinjika kwako, zvichiita kuti uwedzere kukwezva kune vangangove vashandirwi.
Panyaya yekukura kwemunhu, kusiyanisa kunogona kuwedzera kusimba. Nekusangana nemamiriro akasiyana siyana uye matambudziko, iwe unogadzira nzira dzakasiyana dzekugadzirisa. Izvi zvinogona kukubatsira kufamba zvirinani kukwira nekudzika kwehupenyu.
Nekudaro, zvakakosha kuve nechokwadi kuti kusiyanisa hakutungamiriri mukushaikwa kwekutarisa kana hunyanzvi mune chero nzvimbo imwe. Kuwana kuenzanisa pakati pehupamhi nekudzika kwakakosha. Ndezve kuva ne nyanzvi, asi zvakare kuchizadzisa nehupamhi hweruzivo nehunyanzvi.
Saka, kungofanana neyakasiyana-siyana yekudyara portfolio, hunyanzvi hwakasiyana seti, zviitiko, uye ruzivo zvinogona kupa mambure ekuchengetedza, kukurudzira kusika, kuwedzera kuchinjika, uye kuvaka kusimba. Izano rinogona kubhadhara muzvikamu mune zvese zvemari uye zvevanhu.
4.3. Kushandiswa kweRobo-mazano
Kuuya kwetekinoroji muchikamu chezvemari kwakaunza shanduko dzakawanda, neimwe tsvakiridzo yakakosha iri kusimuka kwe robo-mazano. Aya mapuratifomu edhijitari anopa otomatiki, algorithm-inofambiswa nehurongwa hwemari masevhisi asina kutariswa nemunhu. Akajairika robo-chipangamazano anounganidza ruzivo kubva kune vatengi nezve mamiriro avo emari uye zvibodzwa zveramangwana kuburikidza neongororo yepamhepo, uye obva ashandisa iyo data kupa zano uye otomatiki mari yevatengi.
Yekutanga advantage zve robo-advisors ndezvavo mutengo-kugona. Vanachipangamazano vezvemari yechivanhu vanowanzobhadharisa pakati pe1% kusvika 2% yezvinhu zvese zvinotarisirwa, nepo robo-vanachipangamazano vanowanzobhadharisa mari yakaderera, kazhinji inosvika 0.25% kusvika 0.50% yemidziyo iri pasi pemaneja. Izvi, pamwe chete nemari shoma inodiwa kuti utange kuisa mari, inoita kuti robo-advisors ive sarudzo inowanikwa kune avo vane mari shoma.
Imwe bhenefiti ye robo-mazano ndeyavo nyore uye nyore. Vashandisi vanogona kuwana maakaundi avo chero kupi uye chero nguva, zvichiita kuti zvive nyore kutarisa mari uye kuita shanduko kana zvichidikanwa. Iyo otomatiki chimiro cheaya masevhisi zvakare inobvisa iyo yepfungwa chikamu chekudyara, izvo zvinogona kukonzeresa kuita sarudzo dzisina kunaka.
Zvisinei, kushandiswa kwe robo-advisors kunouyawo nevashoma disadvantages. Yavo algorithm-yakavakirwa nzira inoshaya iyo kubata pachako izvo vanachipangamazano vevanhu vanogona kupa. Semuyenzaniso, havagoni kunzwisisa nuances yemamiriro emari emutengi sezvaanogona kuita munhu. Uyezve, robo-vanopa mazano vanowanzo tevera a isa nzira yekuisa mari yakavakirwa paModern Portfolio Theory (MPT), iyo inogona kusaenderana nehuzivi hwekudyara kwevamwe vatengi.
Kunyange zvazvo robo-vachipangamazano ihwo hutsva hunokosha mumhizha yezvemari, kushandiswa kwavo kunofanira kugadziriswa nemamiriro ega ega uye zvaanoda. Avo vanosarudza nzira yemunhu, tsika inogona kuve nani kune chipangamazano wemunhu. Zvisinei, kune avo vanokoshesa mari-kubudirira uye nyore, robo-mazano anogona kuva sarudzo yakanakisisa. Hazvinei kuti ndeipi nzira yaunosarudza, kiyi ndeye gara uchiziva uye shingaira kutonga mari yako yekudyara kuti uone kuti inoenderana nezvinangwa zvako zvemari.
5. Mhedziso
Kunzwisisa kuoma, kusiyana, uye kugona kwe mutsa kwakakosha mukuita sarudzo dzese, mungave mubhizinesi, zvematongerwo enyika, kana hukama hwevanhu. Kana tichitaura nezve vanhu, tiri kutaura nezve zviuru zvezvinhu - kubva kuhunhu hwebhayoloji kuenda kuhunhu hwepfungwa, kubva kutsika nemagariro kusvika kune zvakaitika kune munhu. Zvinhu izvi zvinobatsira mukusarudzika kwemunhu wese uye pamwe chete zvinoumba mutsara wakasiyana wenzanga yevanhu.
Kunzwisisa kwepfungwa chimwe chinhu chinokosha. Vanhu havangofambiswi chete nemafungiro kana kuti kurarama, asiwo nemanzwiro, zvitendero, uye tsika. Tine kugona kufunga, kufunga, uye kuita sarudzo zvichibva pazvose zviri zviviri maitiro enjere uye mamiriro emanzwiro. Uyezve, vanhu vane kugona kwakasiyana-siyana kwekuzviziva, kuongorora, uye kufungisisa, izvo zvinogona kukanganisa zvakanyanya maitiro nekuita sarudzo.
Biology chimwe chinhu chakakosha. Uropi hwomunhu, nounyanzvi hwahwo hwakaoma kunzwisisa hwetsinga dzetsinga uye masinapsesi, ndihwo mutezo wakaoma kunzwisisa pane zvose zvinozivikanwa muchadenga. Ndiro rine mutoro wepfungwa dzedu, manzwiro, uye maitiro. Kunzwisisa zvipenyu zvehupenyu hwemunhu, senge genetics, neurobiology, uye physiology, zvinogona kupa ruzivo rwakadzama muhunhu hwevanhu uye mukana wekuchinja.
Kufurira mutsika nemagariro dzinokoshawo pakunzwisisa vanhu. Isu tiri zvisikwa zvekugarisana zvinogara uye zvinobudirira munharaunda. Tsika dzedu, nzanga, uye hukama hwedu pakati pevanhu zvinoumba maonero edu, zvatinotenda, uye maitiro. Kuziva kukanganisa kwezvimiro zvemagariro netsika izvi zvinogona kutibatsira kunzwisisa hupfumi nekusiyana kwezviitiko nemaonero evanhu.
Zvakaitika pachedu uye kusiyana kwemunhu tambawo mabasa akakosha. Wese munhu ane nhoroondo yehupenyu yakasarudzika yakaumbwa nezvakawanda zvezviitiko. Zviitiko izvi, pamwe chete nokusiyana kwomunhu mumwe nomumwe muunhu, ungwaru, uye humwe unhu, zvinoita kuti munhu mumwe nomumwe ave akasiyana nevamwe.
Kugona kwevanhu ndiwo magumo ezvinhu zvose izvi. Vanhu vane kugona kunoshamisa pakudzidza, kugadzira, kuchinjika, nekukura. Izvi zvinogoneka hazvigadziriswe asi zvinogona kuvandudzwa nekurerwa kuburikidza nenzira dzakasiyana, dzakadai sedzidzo, kudzidziswa, uye zviitiko zvekusimudzira munhu.
Muchidimbu, kunzwisisa vanhu chinhu chakasiyana-siyana chinoda nzira yakazara. Zvinosanganisira kuziva uye kukoshesa kuoma nekusiyana-siyana kwehunhu hwevanhu, pamwe nekubvuma hukuru hunogona kuwanikwa mumunhu wese. Kunzwisisa uku kunogona kutitungamira mukusimudzira hukama hwakanyanya, hunobatanidza, uye hunoshanda, nzanga, uye masangano.
5.1. Recap yeKukosha Kwekunzwisisa Hunhu Hwevanhu muKuisa
Mazano ekudyara anowanzo kutenderera nenhamba, machati, uye zviratidzo zvehupfumi. Nekudaro, chimiro chehunhu chemunhu hachigone kufuratirwa sezvo chine chekuita kwakakosha pasarudzo dzekudyara. Hunhu hwevanhu mukudyara inoreva maitiro ekuita sarudzo dzekudyara zvichienderana nemanzwiro, kusarura, uye zvepfungwa zvinhu.
Vagadziri vemari havawanzova nemusoro, uye zvisarudzo zvavo zvinowanzopesvedzerwa nemanzwiro avo. Semuyenzaniso, kutya uye makaro ndiwo manzwiro maviri ekutanga anokanganisa zvakanyanya sarudzo dzekudyara. Kutya kunogona kuita kuti vatengesi vatengese mari yavo nemutengo wakaderera panguva yekudzikira kwemusika, nepo kukara kuchivatungamira kutenga zvakawanda panguva yekukwira kwemusika, zvichizotungamira mukudyara muzvinhu zvakawandisa.
Kutsigira kurerekera nderimwe hunhu hunokanganisa kuisa mari. Apa ndipo apo vanoisa mari pavanenge vachitsvaga ruzivo rwunosimbisa zvavanotenda ivo vachisiya ruzivo rwunopokana nazvo. Kusarura kwakadaro kunogona kutungamirira kusarudzo dzisina kunaka dzekudyara sezvo zvichidzikisira maonero uye kudzikisira kutariswa kwesarudzo dzakasiyana dzekudyara.
Uyezve, kuti mafungiro emombe inogona kukanganisa zvakanyanya zano rekudyara. Vanoisa mari vanowanzo tevera mhomho, kunyanya panguva dzekusagadzikana kwemusika. Kunyangwe izvi dzimwe nguva zvichigona kutungamira mukuwana mari, zvinogona zvakare kutungamira mukurasikirwa kukuru kana chaunga chiri kunanga munzira isiri iyo.
Kunyanya kuzvivimba ndohumwe hunhu hunogona kukanganisa sarudzo dzekudyara mari. Kunyanya kuzvivimba vatengesi vanowanzotenda kuti vane ruzivo rwepamusoro kana kugona kufanotaura mafambiro emusika, zvichiita kuti vatore njodzi yakawandisa.
Kunzwisisa aya maitiro ekuita kunogona kubatsira vanoisa mari kuita sarudzo dzine ruzivo uye dzine musoro. Nekuziva manzwiro avo uye kusarura, vanoisa mari vanogona kushanda kuvadzora nekuvadzivirira kubva pakukanganisa nzira yavo yekudyara. Izvi zvinogona kutungamira kune zvakanyanya kushanda sarudzo dzekudyara uye zvingangove zvakakwirira kudzoka.
Kuwedzera kune vega vatengesi, vanopa mazano ezvemari inogonawo kubatsirwa nekunzwisisa maitiro evanhu mukudyara. Vanachipangamazano vanogona kushandisa ruzivo urwu kuti vanzwisise zviri nani zvinodiwa nevatengi vavo uye maitiro, vachivabatsira kupa mamwe emunhu uye anoshanda zano.
Uyezve, makambani nemasangano anogona kushandisa ruzivo mune maitiro evanhu kuvandudza maitiro avo ebhizinesi. Semuenzaniso, vanogona kushandisa nzwisiso iyi kugadzira zvigadzirwa nemasevhisi anozadzisa zvirinani zvinodikanwa uye zvavanofarira zvevatengi vavo, nekudaro vachiwedzera yavo yemakwikwi ad.vantage.
Kunyangwe kukosha kwekunzwisisa maitiro evanhu mukudyara, inzvimbo yakaoma uye ine mativi mazhinji. Naizvozvo, kuenderera mberi nekudzidza uye kuongorora kwakakosha kune vanoisa mari, vanachipangamazano, uye makambani zvakafanana. Nekudaro, mabhenefiti angangove akakosha, zvichiita kuti ive nhamburiko yakafanira kune chero munhu anobatanidzwa mukuita kwekudyara.
5.2. Ramangwana Trends muBehavioral Finance
Sezvo isu tichipinda mune ramangwana, kune akati wandei anocherekedza maitiro ari kubuda mumunda wemaitiro emari ayo anoda kuti titarise. Kutanga, kubatanidzwa kwe Artificial Intelligence (AI) uye Kudzidza kweMichina (ML) mumaitiro ezvemari ari kuwedzera kuwanda. Aya matekinoroji ane mukana wekushandura nzira yatinonzwisisa nekududzira maitiro evanhu mukuita sarudzo dzemari. Vanogona kuongorora huwandu hukuru hwe data, vachiona mapatani nemafambiro angave akaoma, kana zvisingaite, kuti vanhu vaone. Izvi zvinogona kutungamirira kune kunyatsofanotaura kwemaitiro emusika uye mamwe maitiro anoshanda ekudyara.
Imwe nzira inovimbisa ndeye kuwedzera kwekutarisa manzwiro emari. Iyi sub-ndima yemaitiro emari inoongorora mune zvemanzwiro uye zvepfungwa zvekudyara, nechinangwa chekunzwisisa kuti manzwiro anokanganisa sei sarudzo dzemari. Sezvatinoenda kumberi, tinogona kutarisira kuona kutsvagisa uye mashandisiro anoshanda munzvimbo ino, sekuvandudzwa kwezvishandiso nemaitiro ekubatsira vanoisa mari kutonga manzwiro avo uye kuita sarudzo dzine musoro.
Kuwedzera kwe neurofinance ndeimwewo maitiro ekuona. Iyi ichangoburwa ndima inosanganisa neuroscience nemari yekuongorora mashandisiro anoita huropi hwedu ruzivo rwemari nekuita sarudzo. Neurofinance inogona kupa ruzivo rwakakosha mumatanho ekuziva anosanganisirwa mukuita sarudzo dzemari, izvo zvinogona kutungamira kune yakanyatso shanda dzidzo yemari uye masevhisi ekuraira.
Kuwedzera kuzivikanwa kwekukosha kwe kuverenga kwemari ndiwowo maitiro akakodzera kucherechedzwa. Pane kuwedzera kuziva kuti maitiro evanhu mune zvemari anokonzerwa zvakanyanya nehuwandu hwavo hwekuverenga mari. Saka nekudaro, pane kukura kuri kuita dzidzo yezvemari yakawanda uye iri nani kubatsira vanhu kuita sarudzo dzemari dzine ruzivo. Izvi zvinogona kukonzera shanduko munzira yekupihwa masevhisi emari, nekutarisisa zvakanyanya padzidzo nekugonesa.
Chekupedzisira, ramangwana remaitiro emari rinogona kuona kusimbiswa kukuru Personalization. Tichiziva kuti munhu wese akasiyana, ane maitiro avo, zvaanoda, uye kusarura, pane maitiro ari kukura ekupa zano rezvemari uye masevhisi. Izvi zvinogona kusanganisira kushandisa AI neML tekinoroji kuongorora maitiro emari evanhu uye masevhisi ekugadzirisa kune zvavanoda uye mamiriro ezvinhu.
Mafambiro ese aya anoratidza kuti remangwana remafambiro emari richave rakanyanya kufambira mberi muhunyanzvi hwekuita tekinoroji, rakanyanya kutariswa nevanhu, uye rakanyanya kutariswa nemunhu, nekutarisa kwakasimba pakunzwisisa nekuvandudza maitiro emari evanhu.
